In de hoek van de kas hoor ik gezoem. Een zweefvlieg is hopeloos verstrikt in spinnenrag en wordt met de voorpoten druk bewerkt door een langpootspin. Een kleinere spin zit even verderop en komt ook helpen. Ook als ik de kas al helemaal water heb gegeven, het is er 26 graden met dit weer, zoemt het beest nog, in een poging zijn doodsstrijd te winnen. Even moet ik denken aan de muis, die gister op soortgelijke wijze vast zat, voor ik hem doodde. Is er eigenlijk een verschil?
Filosofen
Er was een periode waarin ik veel filosofen las, in een poging iets van mijn plek op deze aardbol te begrijpen. Ik las er over het gematigde midden van Aristoteles, over de esthetiek van Nietzsche en leerde bovenal hoe wij ons mensen verhouden tot het dierenrijk. Het verschil tussen mens en dier is, om het even in hedendaagse woorden te zeggen, dat wij kunnen reflecteren. Wij doden niet uit instinct, maar besluiten dieren op een bepaalde manier te houden, waarna we ze effectief en met zo min mogelijk lijden doden in een slachthuis. Hoe we dat doen, daar kun je van alles van vinden en precies het feit dat wij het kunnen beargumenteren en zo ethiek kunnen ontwikkelen, zet ons een treetje hoger dan de dieren. Tegelijk zijn wij zoogdieren, behoren we tot het dierenrijk en hebben allerlei filosofieën ons juist afgedreven van onze belangrijke, instinctieve aard.
Huismuis
Hoe ethiek werkt was afgelopen maanden te zien op de 40 vierkante meter van mijn huis. Daar liep een huismuis rond die ofwel slimmer was dan ik, of gewoon te wantrouwig om ergens in te trappen. Vooropgesteld, ik heb niks tegen het diertje, want ze zijn eigenlijk wel schattig. Maar mijn huis is geen geschikte woonplek voor muizen. Daarom begon ik met het kopen van een diervriendelijke val. Ik plaatste er pindakaas in en hoopte er het beste van. Zero interesse. In week twee besloot ik vallen bij te plaatsen, zonder succes.
Muisje trotseerde alles, van vallen tot gif. Terwijl ik de kamer brandschoon hield vrat hij aan kabels, groef woest in mijn plantenpotten en piste en poepte overal waar het hem uitkwam. Zelfs met lokmiddel (je hebt geen idee wat ik heb uitgegeven) in de levende val wist hij nog een truc uit te halen, waardoor hij fluitend weer naar buiten liep.
Vreselijke oplossing
Na weken met oordoppen slapen tegen het geritsel, onrustige nachten en hopeloze irritatie en frustratie, kon ik er niet meer omheen. Ik moest nu kiezen voor mezelf. Zou ik die vreselijke oplossing moeten gebruiken, de lijmval? Ik besloot tot een middenweg. Ik zou hem uitzetten als ik in de buurt was, zodat ik het dier gelijk uit zijn lijden kon verlossen. Zo zou hij door de val niet extra hoeven lijden. Laat ik het erbij houden: het was geen fijne avond. Maar nu het grote opruimen is begonnen zie ik dat ik in feite keurig de ‘escalatieladder’ ben afgelopen. En dat precies dat is wat mij mens maakt, tot iemand die reflecteert en dan een afgewogen keuze maakt. Het dierenrijk is gruwelijk en wij kunnen ons best doen om de wereld ietsje mooier te maken.
Aanpassingen
In de kas van onze tuin kan dat ook. Door deze winter een aanpassing te maken, waardoor insecten die ons helpen de planten te bevruchten, gemakkelijker in en uit kunnen vliegen. En door het spinnenrag weg te halen. Uit de filosofie weet ik namelijk ook dat die spinnen bestaan bij de gratie van onze kas. Waar zouden ze anders zo droog zitten en zoveel voedselaanbod hebben? Zo zul je toch keuzes moeten maken, de vliegende insecten redden of voer leveren voor de spinnen. Gelukkig is dat precies waar we zo goed in zijn. We doen het misschien niet altijd, maar we kunnen het wel!